Czasami nie zdajemy sobie sprawy, jak ważny jest oddech w naszej mowie, a w zasadzie, że stanowi on podstawę poprawnej wymowy. Dziecko zarówno w dzień, jak i w nocy powinno oddychać przez nos. Oddychanie przez usta utrudnia wymawianie głosek sz, ż, cz, dż, l, r, ponieważ powietrze „przelatuje” nad językiem i utrudnia jego pionizację, która jest potrzebna do realizacji tych głosek.

Ćwiczenia oddechowe dla najmłodszych

Trudności z odpowiednim gospodarowaniem powietrza podczas mówienia mogą powodować niewyraźne mówienie, dzieci mogą się zacinać, przerywać wypowiedź w najmniej spodziewanym momencie, mogą „połykać” końcówki wyrazów. Celem ćwiczeń oddechowych jest zwiększenie pojemności płuc dziecka, nauczenie je „oszczędnego” zużywania powietrza podczas mówienia, a także wzmocnicie mięśni dziecka biorących udział w oddychaniu.

Narząd mowy, który służy do wytwarzania dźwięków mowy składa się z trzech części:

- aparatu oddechowego, który wytwarza prąd powietrza niezbędny do powstania dźwięków mowy;

- aparatu fonacyjnego, czyli krtani (w niej powstaje dźwięk);

- aparatu artykulacyjnego, czyli jamy ustnej, gardłowej oraz nosowej.

Tak więc mówienie jest ściśle powiązane z oddychaniem. Płuca, oskrzela oraz tchawica zaopatrują organizm w tlen, które jest zużywane podczas mówienia. Inaczej można powiedzieć, że powietrze w krtani, jamie ustnej, gardłowej oraz pośrednio nosowej zostaje przekształcone w dźwięki mowy.

Chciałabym pokazać Wam, jak w prosty sposób razem z dziećmi możecie doskonalić prawidłowy oddech. Na początek kilka zasad, o których należy pamiętać podczas wykonywania ćwiczeń oddechowych:

- ćwiczenia należy wykonywać w pomieszczeniu przewietrzonym;

- ćwiczenia wykonujemy przed jedzeniem lub 2-3 godziny po jedzeniu;

- ćwiczenia należy wykonywać systematycznie raz lub dwa w ciągu dnia po około 3 minuty;

- przedłużanie wydechu nie może być zbyt długie, ponieważ można opróżnić płuca z tzw. „powietrza zapasowego”;

- podczas wykonywania ćwiczeń należy pamiętać, aby mięśnie szyi, rąk i tułowia były rozluźnione;

- ćwicząc z dziećmi pamiętajmy o tym, aby ćwiczenia były dostosowane do możliwości fizycznych dziecka, a więc forma zabawy:)

Oto 10 propozycji ćwiczeń/ zabaw, które możecie wykonywać ze swoimi pociechami:

Pamiętajcie, że to Wy musicie pokazać dziecku, jak prawidłowo wykonać dane ćwiczenie;) Dlatego nie zapomnijcie bawić się razem z nim!

1. Zabawy naśladujące różne czynności:

   - chłodzenie gorącej zupy (która wcale nie musi być gorąca;)

   - wąchanie kwiatków, różnych zapachów potraw, kosmetyków, itp.

   - dmuchanie na zmarznięte rączki, na zamarzniętą szybę

   - dmuchanie na nasiona mniszka lekarskiego (potocznie mlecz:)

   - dmuchanie na wiatraczek

2. Nadmuchiwanie baloników- dziecko naśladuje czynność nadmuchiwania balona: nabiera powietrze przez nos i pompuje balon. Jeśli dziecko jest już troszkę starsze możemy wykorzystać do zabawy prawdziwy balonik.

3. Dmuchanie na różnego rodzaju piórka, kawałki krepiny lub waty.

4. Zabawy ze świeczką- zabawa polega na zdmuchiwaniu zapalonej świeczki, dmuchaniu na płomień świecy z różnym nasileniem, tak aby świeczka nie zgasła.

5. Bańki mydlane- czyli nic innego jak puszczanie baniek mydlanych.

6. „Traf do bramki!”- dmuchanie na piłeczkę pingpongową, tak aby trafiła do celu, czyli np. do bramki, którą samodzielnie możemy wykonać z postawionego pudełka kartonowego.

7. „Wodne wyścigi”- przygotuj styropianową zabawkę- może być kula. Połóżcie ją do miski wypełnioną wodą i dmuchajcie. Aby zabawa była atrakcyjniejsza dla Twojego dziecka możecie ją wcześniej pomalować farbami.

8. „Pająk na pajęczynie”- przygotuj wycięte pająki z papieru (niezbyt duże) oraz narysuj na kartce pajęczynę. Poproś swojego malucha aby umieściło pająka na środku pajęczyny dmuchając przez słomkę:) Zabawę możesz zmodyfikować przygotowując inne zwierzątka, np. biedronki, które mieszkają na łące- łąkę oczywiście możesz wcześniej wykonać ze swoim dzieckiem!

   

   Zabawa oddechowa- „Pająk na pajęczynie”

9. „Huśtawka dla misia”- zabawa leżąca; dziecko kładziemy w wygodnej pozycji na plecach. Jedną dłoń kładzie na górnej części klatki piersiowej, a drugą na brzuchu. Pokazujemy dziecku, jak jego brzuch unosi się ku górze podczas wdychania powietrza i jak opada podczas wydychania. Następnie na brzuchu dziecka kładziemy maskotkę i obserwujemy jego „kołysanie”- możemy kołysać misia do snu;)

10. „Śmiech to zdrowie”- naśladowanie na jednym wdechu śmiechu różnych osób, np. dziewczynka: hi, hi, hi; chłopiec: ha, ha, ha; mężczyzna: ho, ho, ho; kobieta: he, he, he. Do zabawy możemy wykorzystać ilustracje osób, które później możemy pokolorować.

Podczas pisania artykułu posiłkowałam się następującą literaturą:

- Styczek I. (1980), Logopedia, PWN, Warszawa;

- Emiluta- Rozya D. (1994), Wspomaganie rozwoju mowy dziecka w wieku przedszkolnym, CMPP-P, Warszawa;

- Bekus- Richane M. (2015), Jak zachęcić 2-latka do mówienia?, IMPULS, Kraków;

- Kamińska D. (2010), Wspomaganie płynności mowy dziecka- profilaktyka, diagnoza i terapia jąkania wczesnodziecięcego, IMPULS, Kraków.

by